119
Birlikte Kusur • Av. M. OSMANOĞLU
rın ortaya çıkması veya artması arasında da uygun illiyet bağı bulunması
gerekmektedir
32
.
Haksız fiilin unsurlarından biri olan illiyet bağı, gerek zarar veren ge-
rekse zarar görenin davranışının zararın doğmasına/artmasına etkisini
ortaya koymaktadır. Zarar görenin davranışı ile bu davranışının zarara
etkisi illiyet bağı ile sıkı sıkıya bağlıdır. Dolayısıyla, her iki tarafın dav-
ranışı sorumluluğun ve tazminatın belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
Hukuka aykırı bir fiil işleyen kimse ancak bu fiilin sebep olduğu zararları
tazminle yükümlüdür. Sebep olmadığı bir zararın tazmininin istenmesi
hukuk mantığına aykırıdır
33
.
İlliyet bağı ile ilgili yaygın olan üç teori vardır. Bunlardan ilki, hukukta
sorumluluk doğuran illiyet ile mantıki illiyeti özdeş kabul eden ve günü-
müzde geçerliliğini büyük ölçüde yitirmiş olan “şart teorisi”dir. İkincisi,
yaşam deneyimlerine göre, bir fiilin olayların normal akışında meydana
getirebileceği zararlarla olan mantıki illiyet bağı olarak tanımlanan ve
Türk-İsviçre hukukunda hakim olan “uygun illiyet teorisi”dir
34
.
Birlikte kusurun varlığı halinde, öncelikle zarar görenin davranışı ile
zarar arasında illiyet bağı kurulacak ve ancak illiyet bağı kurulduktan
sonra kusur değerlendirmesi yapılacaktır. Yargıtay kararına konu olmuş
bir olayda, zarar gören, oğlunun saklaması amacıyla kendisine teslim et-
tiği cüzdanı ve kendi çantasını yandaki tezgaha kontrolsüz bırakan ve cüz-
danda bulundurulan kredi kartlarının da şifresini kolayca elde etmesine
imkan veren zarar görenin (annenin) olayda ağır kusurlu olduğu gerek-
çesiyle, çantanın çalınması ile mağazanın davranışı arasında uygun illiyet
bağı bulunmadığı takdirde sorumlu tutulamayacağına karar verilmiştir
35
.
Zarar verenin davranışı ile zarar arasında uygun illiyet bağını kese-
bilecek üç husus vardır. Bunlar; mücbir sebep, üçüncü kişinin kusuru
ve zarar görenin kusurudur. Zarar görenin kusurlu davranışının uygun
illiyet bağını kesebilmesi için zarar görenin davranışının zararın inhisarı
nedeni olması gerekir
36
.
32 ATAMER, s. 70 vd (
Naklen
BAYSAL
s. 158)
33
OĞUZMAN/ÖZ
11. Bası, Cilt 2, s. 44
34 Uygun İlliyet Bağı Teorisine göre, sorumluluğu doğuran olay veya davranış, olayların
normal akışına ve yaşam deneylerine göre, gerçekleşen zarar çeşidinden bir sonucu
ortaya çıkarmağa genellikle elverişli ise, bu sonuç, o olay veya davranışın uygun sonucu
sayılmalı ve failin sorumluluğu gündeme gelmelidir. TANDOĞAN, s. 7; KILIÇOĞLU, s.
217; LANDOLT, s. 36 – 37. (
Naklen
ABİK
, AUHFD, 59 (3) 2010: 345-448)
35 Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 31.03.2006 Tarihli, 15654/4848 Sayılı Kararı
36
DUMERY
, N. 295; ÜNAN, s. 1177 (
Naklen
BAYSAL
s. 160)
